Pamangkeon ni pandohan “horas” di hata Batak.
Nunga lam
godang dipangke halak, pandohan “horas” na di hata Batak, nang pe so halak
Batak ibana. Sintong do pandohan i diantusi jala dipangke. Alai sahat tu
saonari sai erget do sipata tu roha ala halak Batak sandiri na marhata Batak
siganup ari, sai olo do sala mamangke pandohan i. Tiruanna rupani nunga sai
tarjotjot binege didok halak manang disurathon di media sosial: horas manogot,
horas arian, horas botari manang horas borngin ma di hita, targantung tu sadihari ma didok hata i. Mansai
janggal do begeon pandohan i, ndang hombar tu “jiwa” ni hata Batak i be. Suraon
di pandohan na songon i na tarpengaruh ma halak na mandok i tu pandohan ni hata
na asing na hira adong hadosanna, i sarana ni hata Indonesia na mandok: selamat
pagi, selamat siang, selamat sore manang selamat malam, hombar tu partingkian
sadihari hata i didok. Ia so i di hata Inggris na mandok: good morning, good
afternoon, good evening, dohot good night.
Alai ndang
pola songon i pamangkeon ni hata horas. Nang pe taangkui adong do hadosan ni ni
pandohan horas di hata Batak dohot hata ‘selamat” di bahasa Indonesia, ndang
apala sarupa lapatanna dohot pamangkeonna. Mansai maol do manerjemahon pandohan
horas tu hata na asing tarmasuk tu hata Indoesia. Rupani, ndang boi langsung
lapathonon hata selamat di bahasa Indonesia dohot pandohan horas di hata Batak,
dohot sabalikna. Hata selamat hira so
boi do pamangkena berdiri sendiri, alai anggo hata horas boi do pangkeon berdiri sendiri. Molo ni pangkulingan
sadasada halak manang na torop pe boi do pangkulingan dohot pandohan horas
sambing. Di sude partingkian, inganan dohot situasi boi do pandohan i dohonon.
Jadi ndang pola dohonon rupani, horas manogot ala nidok i di tingki manogot,
gariada gabe margeser do lapatan ni hata i molo nidok songon i. Sai hira na
adong ma parasingan ni horas manogot sian horas arian, horas botari manang
horas bodari. Sarupa do lapatan ni hata i di tingki sadihari pe nidok, manang
di situasi na songon dia pe. Sungkup do dohonon horas, ia so i horas ma di hita
asa songon na sangkan hata i. Alai anggo hata selamat hira so marlapatan do pe molo holan hata selamat nidok. Boi
do gabe sungkunsungkun halak molo nidok selamat tu sadasada halak manang tu
natorop, hape ndang torang binoto selamat aha do na nidokna i. Alai molo hata
horas, holan hata i pe nidok nunga manigor diantusi halak. Ala na so boi hata selamat berdiri sendiri, ingkon sai
dohonon do: selamat siang, pagi, sore, manang
malam; ia so i : selamat ulangtahun,
selamat menempuh hidup baru, selamat
memperoleh pekerjaan atau jabatan yang baru, d.a.n. Alai ianggo pandohan
horas boi do dohonon ndang pola ingkon songon i, ala hata i ndang terikat tu
sada inganan, tingki, keadaan manang pangalaho tertentu..
Hata
horas, na somal taantusi marlapatan, sonang, hipas, dame, maduma, dao sian hagaoron,
parmaraan, manang bencana, dao sian
hasusaan. Adong do mandok marharoroan
sian hata “koras” do pandohan i
sasintongna. Ala di hata Batak dohot aksara
Batak ndang adong huruf “k”, isara ni kacang gabe hansang didok, songon i ma hata
koras i gabe horas ma didok. Hata “koras” marlapaatan pir, manang togu. Sai dihonahon do pandohan i
tu tondi ni jolma. I do umbahen adong
pandohan manang pangidoan ni halak Batak na mandok: “H(k)oras ma tondi
madingin, pir tondi matogu”. Lapatanna molo koras manang togu tondi ni jolma, hahipason ma panghorhonna. Molo pir tondi i, togu ma
ibana ndang muraura marsahit, boima ibana mangadopi ragam ni hamaolon. Domu
tusi molo adong umpasa ni halak Batak mandok: “Pir ma pongki bahulbahul
pansalongan, pir ma tondi, sai lujuluju ma nang pangomoan”. Dipatuduhon i do na
adong pardomuan ni “pir ni tondi” i ma hahipason, dohot luju ni pangomoan manang hadumaon. Di haporseaon dohot pangantusion ni halak
Batak na jolo, sude hahipason, marpardomuan do tu tondi ni jolma. Asa sai
hipas, jala sonang panghilaan ni sadasada halak ingkon h(k)oras, pir jala togu ma tondi
i di bagasan pamatang i . Jadi molo
tadok hata horas tu dongan , gabe sada pangidoan manang tangiang ma i tu
Debata, asa dilehon di dongan i, hahipason, hasonangan, hadameon, hadumaon di
ganup tingki, inganan dohot pangalaho, dipadao
nang angka parmaraan dohot hasusaan.
Mansai mora
jala bagas do hata Batak. Ala ni unang ma nian gait tabahen hata i, ingkon sai taargahon jala
tajaga ma hata Batak i, ai bagian ni silehonlehon ni Debata na mansai arga do i
di hita bangso Batak. Tapangke ma hombar tu angka ruhut ni pamangkeonna be,
unang gabe sega hata i, alai asa boi hot
manang martahan (lestari) ro di salelengna.
(pdt msm panjaitan)